Einhver hjį Višskiptablašinu segir kennara fį falleinkunn

Pisa-StudieHér fyrir nešan eru ummęli sem ég skrifaši viš innlegg frį félaga mķnum į Facebook. Hann benti į grein ķ Višskiptablašinu žar sem "Óšinn", ónafngreindur ašili sem skrifar reglulega um allt milli himins og jaršar, gagnrżnir kennara og launakröfur žeirra meš tilvķsan ķ nżlegar PISA nišurstöšur. Mér finnst žessi skrif "Óšins" svo einstaklega hallęrisleg aš ég hef įkvešiš aš birta žetta hér lķka. Žetta birtist óbreytt og er į einstaka staš vķsaš ķ umręšurnar sem voru į Facebooksķšu félaga mķns en ég held aš žetta ętti samt aš skiljast.

"Ég ętla aš leyfa mér aš koma meš svolķtiš langt innlegg ķ žessa umręšu žótt seint sé vegna žess aš ég er sammįla ****a aš žessi grein er eiginlega skammarleg og hįlfótrślegt aš svona illa upplżst og innrętt blašur sé birt į prenti.

Fyrir žaš fyrsta: P
ISA er ętlaš aš meta menntakerfi en ekki įrangur nemenda. Réttari fyrirsögn į greininni vęri (sama į viš um flest sem skrifaš er um PISA) "Menntakerfiš fellur į prófinu". Eins er rangt aš tala um aš ķslenskum skólabörnum fari aftur, frekar aš ķslenska menntakerfinu fer aftur.

Menntakerfi er flókiš fyrirbęri. Žaš mótast af žvķ sem fram fer innan skólanna, ašgeršum stjórnvalda og ytri žrżstingi hvort sem hann kemur frį foreldrum, fulltrśum atvinnulķfsins eša almenningi. Um leiš og žessir ašilar fara aš skipta sér af menntamįlum og reyna aš hafa įhrif žar į, hvort sem er ķ ręšu eša verki, žį eru žeir oršnir partur af kerfinu. Žaš er žvķ erfitt, ef ekki ógerlegt, aš skella skuldinni fyrir slęmt gengi į einhvern einn hóp eša žįtt innan kerfisins. Umfjöllun eins og žessi, žar sem er markvisst veriš aš gera lķtiš śr kennurum, hafa įhrif į kerfiš og žaš mį žvķ alveg eins benda į hana og žį sem henni stżra sem hluta vandans, eins og kennarana.

Hvaš varšar rök greinarhöfundar žį eru žau ķ raun engin. Höfundurinn notar gögn sem hann annašhvort kann ekki aš lesa śr eša notar gagngert į misvķsandi hįtt. Žaš eru fjölmörg dęmi um frįbęrt skólastarf ķ ķslenskum skólum sem hefur skilaš góšum įrangri sem höfundur kżs aš horfa framhjį. T.d. mį nefna kennslu barna meš annaš móšurmįl en ķslensku, samtengingu nįms og samfélags til aš "mennta ekki burt" nemendur eins og hefur veriš vandi vķša į landsbyggšinni, eflingu sköpunnar ķ nįmi, betri tengingar viš tęknilegan veruleika ungs fólks og svo margt fleira. Žessa žętti męlir PISA ekki og ekki heldur ašrar samręmdar męlingar sem eru geršar. Samt eru žetta žęttir sem skipta miklu mįli fyrir framtķš nemenda og ķslenskrar žjóšar. Samt kżs höfundur aš lķta framhjį žessu öllu og dęma kerfiš allt śt frį illa upplżstum lestri sķnum į PISA gögnum.

Svo gerir höfundurinn lķtiš śr žvķ aš PISA gögnin sżni aš mikill jöfnušur rķkir innan ķslenska menntakerfisins. Žetta er sį partur af PISA sem flestir viš sem komum aš rannsóknum og žróun į skólastarfi horfum helst til. Jöfnušur ķ menntakerfinu er mikilvęgur, ekki vegna žess aš viš viljum hafa alla eins (e.o. greinarhöfundur żjar aš), heldur aš viš viljum tryggja aš samfélagiš njóti įvaxta žeirra hęfustu į mešal okkar sama hvašan žeir koma. Viš vitum ekki fyrirfram hvort nęsti Össur h/f kemur śr Garšabęnum eša Breišholtinu.

Eins gagnrżnin og greinarhöfundur er į ķslenska kennarastétt, vekur furšu aš hann viršist hafa fįtt śt į PISA aš setja. En PISA er alls ekki hafiš yfir gagnrżni og žį er ég ekki aš tala um žessa smįvęgilegu hluti eins og žżšingar į könnunartękjum, sem hefur veriš įberandi ķ umręšu undanfarna daga. Upphaflegur tilgangur PISA var aš hjįlpa stefnumótendum aš sjį hvar vęri veriš aš gera góša hluti til aš geta lęrt af reynslu annarra. Sķšan PISA hófst hefur žróunin veriš žannig aš įkvešin lönd hafa veriš aš raša sér į topp įrangurslistanna og eru žaš fyrst og fremst austurlönd eins og S. Kórea, Singapśr og Sjanghę ķ Kķna. Ķ žessum löndum er menntakerfiš mjög prófmišaš žannig aš framtķš nemenda er nįnast aš öllu leyti hįš įrangri į stöšlušum prófum. Žar af leišandi gengur kennsla aš miklu leyti śt į žaš aš kenna nemendum aš taka próf. Pressan er svo mikil aš til hefur oršiš žaš sem kallaš er "skugga-menntakerfi" (e. shadow education system) sem er almennt įlitiš til vandręša. Nemendur eru ķ skóla nįnast frį žvķ aš žeir vakna žangaš til seint aš kvöldi, bęši ķ opinberum og einkaskólum; skuggakerfiš sżgur til sķn alla hęfustu kennara žannig aš opinberir skólar eru illa mannašir; og įrangur ķ skóla (og žar meš lķfinu) er hįšur žvķ hver getur borgaš mest. Ķ okkar heimshluta er takmarkašur įhugi fyrir žvķ aš taka upp slķkt kerfi. Meira aš segja hafa yfirvöld ķ austurlöndunum sjįlfum reynt aš sporna gegn žessari žróun, en įn įrangurs. Žį er spurning - hvaša gagn er af PISA ef žaš eina sem žaš getur vķsaš okkur į til aš nį įrangri er eitthvaš sem enginn vill?

Samt sem įšur, er žaš svo aš śtkoma ķslenska menntakerfisins ķ PISA er, og ętti aš vera, umhugsunarefni. Hins vegar er hępiš aš žęr tillögur til śrbóta sem hafa veriš nefndar hér ķ žessari umręšu (sem ég er kannski svolķtiš aš hijack-a frį Magga meš žessari langloku minni) séu lķklegar til aš snśa mįlunum viš. Viš veršum aš hafa ķ huga aš žaš menntakerfi sem hefur veriš byggt upp hér og ķ nįgrannalöndum er aš miklu leyti andsvar viš fyrri kerfi sem voru żmist einkarekin, ašeins fyrir śtvalda eša öšruvķsi misskipt. Žeir sem agentera fyrir svona skólarekstri ķ dag žurfa aš mķnu mati aš gera grein fyrir žvķ af hverju žeir halda aš žau skili betri įrangri nś en žau geršu fyrir 100 įrum. Ég get ekki sagt aš ég sé bjartsżnt. Žetta hefur allt veriš reynt: einkarekstur, einkaskólar, śttektarreikningar (voucher schools) og žar fram eftir götunum. Ekkert af žessu skilar betri įrangri fyrir samfélagiš ķ heild en opiš opinberlega rekiš menntakerfi og flest er sannanlega verra.

Žaš sem hefur veriš sżnt aš skili įrangri ķ samfélagi eins og okkar er žegar kennurum er sżnd viršing og žeim treyst fyrir žvķ starfi sem žeir vinna. Ķslenskir kennarar hafa žvķ mišur ekki fengiš aš njóta slķks trausts né viršingar. Getiši ķmyndaš ykkur hvernig er aš vera hįmenntašir sérfręšingar į ykkar sviši og žurfa aš žola ummęli eins og "Markmišiš … er … ekki aš tryggja kennurum žęgilega innivinnu į launum sem eru langt yfir mešallaunum ķ landinu." Žetta er skammarlegt og žaš sem gerir žetta enn verra er aš Višskiptablašiš skuli leyfa sér aš birta svona blašur nafnlaust. Launakröfur ķslenskra kennara eru ekki fįranlegar mišaš viš kröfurnar sem eru geršar til žeirra. Žęr eru heldur ekki óvišrįšanlegar ef okkur er alvara um aš vilja tryggja aš okkar unga fólk fįi žį menntun sem žarf til aš verša virkir, glašir og konstrśktķvir žįtttakendur ķ okkar samfélagi.

Žaš kostar okkur lķklega meira į endanum aš reyna aš nķskast meš menntakerfiš eins og hefur veriš gert. Žetta er eins og aš kaupa farsķma ķ dag - Žś getur keypt einn fyrir kr. 40.000 sem endist ķ eitt įr eša fyrir kr. 70.000 sem endist ķ žrjś įr. Hvor er betri dķllinn?"


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Žorsteinn Siglaugsson

Grein Óšins ķ Višskiptablašinu er įgęt og žar er snert į mikilvęgum punktum sem skipta mįli. Meginatrišiš er aš įrangur ķslenskra nemenda hefur fariš hrķšversnandi. Žvķ dugar ekki aš svara meš žvķ aš kerfiš sé sķšur prófamišaš en annars stašar eša aš jöfnušur sé meiri hér en annars stašar. Žetta tvennt hefur ekki breyst. Žaš sem hefur breyst er įrangurinn. Og žegar leita žarf orsakanna er vitanlega ešlilegt aš spyrja um frammistöšu žeirra sem starfa viš kerfiš. Žaš er kjįnalegt aš reyna aš leiša athyglina frį žętti žeirra meš einkennilegum stašhęfingum į borš viš aš žeir sem tjįi sig um kerfiš "séu oršnir hluti af kerfinu" Er sį sem tjįir sig um spillingu ķ stjórnmįlum žį oršinn hluti af hinum spilltu stjórnmįlum?

Hvaš varšar tvo meginžętti sem žś nefnir, jöfnuš og fjįrmögnun, mį segja žetta:

Žaš er vitanlega mikilvęgt aš reyna aš tryggja aš nemendur fįi įlķka góša menntun óhįš efnahag eša bśsetu. Įrangurinn veršur hins vegar aldrei jafn, enda liggur nįmiš misvel fyrir nemendum. En jöfnušur į ekki aš vera į kostnaš gęša og žaš veršur aš foršast aš jafna nišur į viš. Kannski žaš sé žaš sem er aš gerast hérlendis?

Varšandi fjįrmögnunina er žaš einfaldlega žannig aš ķ okkar heimshluta er nįkvęmlega ekkert samhengi milli žess fjįr sem sett er ķ skólamįl og įrangurs. Žaš er ašeins ķ fįtękum löndum žar sem heildarfjįrmagn į nemanda er undir fimmtķu žśsund Bandarķkjadölum alls, sem samhengi mį sjį milli fjįrmagns og įrangurs. Žetta mį sjį ķ įgętri grein ķ nżjasta hefti Economist. Ef viš tökum farsķmadęmiš žitt žį er žaš reyndar žannig aš žś getur keypt einfaldan farsķma sem endist ķ žrjś įr fyrir fjörutķu žśsund eša flókinn farsķma sem endist ķ žrjś įr fyrir sjötķu žśsund. Bįšir gera sama gagn.

Žorsteinn Siglaugsson, 15.12.2016 kl. 16:59

2 Smįmynd: Žorsteinn Siglaugsson

Hér er greinin sem vķsaš er ķ: http://www.economist.com/news/international/21711247-reforming-education-slow-and-hard-eminently-possible-what-world-can-learn

Žorsteinn Siglaugsson, 15.12.2016 kl. 19:51

3 Smįmynd: Tryggvi Thayer

Žarna er ég fullkomlega ósammįla žér. Greinin er ekki įgęt. Höfundur notar gögn į mjög misvķsandi hįtt gagngert til aš gera kennara įbyrga fyrir kerfi sem žeir hafa ašeins takmörkuš įhrif į.

Tökum sem dęmi žessa gröf höfundar žar sem hann sżnir žróun į "kostnaši į hvern kennara". Žar lętur hann lķta śt eins og hver kennari kosti samfélagiš žetta mikiš. Raunin er aš žaš er ekki annaš aš sjį en aš hann hafi einfaldlega tekiš heildarśtgjöldin til menntamįla og deilt meš fjölda kennara. En žaš er mikiš fjįrmagn ķ menntakerfinu sem fer ekki til og kemur aldrei nįlęgt kennurum, jafnvel ekki einu sinni skólum. Til dęmis var töluverš aukafjįrveiting til grunnskóla landsins nżlega. Žaš var eyrnamerkt einu tilteknu verkefni. Ašstęšur eru žannig aš raunin varš aš nįnast öll heildarupphęšin rann óskipt til eins fyrirtękis ķ landinu og žaš var vitaš aš žannig myndi verša. Į aš skrį žennan kostnaš į kennara? Hvaš meš kostnašinn viš aš bśa til, dreifa og fara yfir PISA könnunina og samręmd próf, sem er töluveršur? Į aš skrį hann į kennara? Bungan sem sést į gröfinni rétt fyrir hrun er įhugaverš. Žį varš aukning į fjįrmagni sem hafši veriš ętlaš til skólažróunarverkefna en fór į endanum aš miklu leyti til einkafyrirtękja en höfundur skrįir žessi śtgjöld öll į kennara. Raunin er aš žrįtt fyrir töluverša aukningu į śtgjöldum til menntamįla hefur lķtiš af žvķ fjįrmagni runniš til skóla, hvaš žį kennara. Svona eru įgętar greinar ekki.

Varšandi įrangur nemenda: Hver segir aš įrangur ķslenskra nemenda fari versnandi og mišaš viš hvaš? Eins og ég segi ķ greininni hér fyrir ofan žį męlir PISA ekki įrangur nemenda žannig aš žaš er ekki marktękur kvarši.

Eitt sem fer framhjį mörgum ķ žessari umręšu er aš PISA er ekki "próf" ķ hefšbundnum skilningi og reyndar ekki ķ neinum skilningi. Žaš er ekki veriš aš prófa nemendur śr nįmsefni žeirra. PISA "prófiš" er safn spurninga sem alžjóšleg teymi hafa bśiš til sem eiga aš reyna į žekkingu og sem žau telja aš ungt fólk ętti aš hafa öšlast į skólagöngunni. Žaš getur margt fariš į mis ķ svona fyrirkomulagi vegna framandi oršalags, óvanalegar kröfur um śrlausnir og fleira.

Žaš žarf lķka aš hafa ķ huga aš 15 įra nemendur gera sér fulla grein fyrir žvķ aš PISA skiptir žį engu mįli. PISA hefur engar beinar afleišingar fyrir nemandann hvort sem hann kemur vel eša illa śt śr žvķ eins og er meš flest raunveruleg próf sem mynda hluta af einkunn viškomandi. Nemandinn hefur litla įstęšu til aš leggja sig allan fram fyrir PISA. Įreišanleiki PISA af žessum įstęšum hefur lķtiš veriš kannašur.

Og hvernig ķ ósköpunum fęršu žaš śt aš "sį sem tjįir sig um spillingu ķ stjórnmįlum" verši hluti af spillingunni? Ég sagši aš sį sem reynir aš hafa įhrif į kerfiš veršur hluti af kerfinu. Žaš er augljóst aš höfundur žessarar greinar er ekki hlutlaus ašili aš lżsa įstandi né ašstęšum. Hann er aš reyna aš hafa įhrif į sżn fólks į menntakerfinu og er žar meš hluti af žvķ kerfi.

Tryggvi Thayer, 16.12.2016 kl. 10:38

4 Smįmynd: Žorsteinn Siglaugsson

Žaš er aušvitaš röng ašferšafręši aš deila kostnaši viš menntamįl nišur į kennara og setja žaš fram lķkt og um greišslur til kennara sé aš ręša. Slķkt vęri villandi, hefši greinarhöfundurinn gert žaš. Ég er sammįla žér um žaš. Žaš er hins vegar ljóst aš žetta er ekki veriš aš gera hér. Samkvęmt grafinu sem žś vķsar ķ var t.d. kostnašur į kennara um 15 milljaršar įriš 2012. Kostnašur viš rekstur grunnskólanna var hins vegar 56 milljaršar alls žaš sama įr. Gagnrżni žķn į žetta stöplarit er žvķ marklaus.

Ég skil ekki alveg hvers vegna žér er žaš svo mikill žyrnir ķ augum aš nota orš eins og "frammistaša" eša "įrangur" um śtkomu nemenda į alžjóšlegu samanburšarprófi: Prófiš męlir žekkingu og fęrni nemenda. Bęti žeir sig hefur frammistaša žeirra batnaš. Komi žeir verr śt en įšur hefur hśn versnaš. Notum bara mannamįl um žetta, žaš er alltaf miklu betra.

Žaš breytir litlu ķ stóra samhenginu hvort könnunarprófiš er fullkomiš eša ekki eša hversu alvarlega nemendur taka žaš. Annars vegar vegna žess aš įstęšulaust er aš ętla aš prófin séu eitthvaš meira framandi fyrir ķslenska nemendur en ašra, eša žeir taki žau sķšur alvarlega en nemendur ķ öšrum löndum. Hins vegar vegna žess aš hér er fjallaš um žróun ķ frammistöšu hérlendis og tilefnislaust aš ętla aš einhverjar stórtękar breytingar hafi oršiš į prófunum eša afstöšu nemenda til žeirra sem skżri hnignunina.

Mér leišist aš endurtaka augljósa hluti, en geri žaš nś samt hér: Žś heldur žvķ fram aš sį sem gagnrżnir eša reynir aš hafa įhrif į gallaš kerfi, hvort sem žaš er skólakerfi, stjórnmįlakerfi eša annaš, sé žar meš oršinn einhvern veginn samįbyrgur fyrir göllum kerfisins. Žetta er fjarstęšukennd stašhęfing. Gagnrżni er af hinu góša. Sį sem gagnrżnir er ekki įbyrgur fyrir kerfinu sem hann gagnrżnir. Punktur.

Žorsteinn Siglaugsson, 16.12.2016 kl. 21:07

5 Smįmynd: Tryggvi Thayer

Eitthvaš hefuršu lesiš vitlaust ķ greininni. Höfundur heldur žvķ fram aš kostnašur pr. kennara 2012 er um 15 milljónir. Annarsstašar talar hann um fjölda kennara og žar mį sjį aš hann er lķklega aš gefa sér aš kennarastörf eru tęplega 4.000 = u.ž.b. 56 miljaršar.

Hinn ónafngreindi Óšinn er ekki aš gagnrżna. Hann er aš reyna aš hafa įhrif į skošanamyndun almennings meš blekkingum.

Tryggvi Thayer, 16.12.2016 kl. 21:36

6 identicon

Žaš fyrsta sem žś kennir nemendum ķ ritun er aš afla sér gagna og vķsa ķ heimildir. Einnig aš žś įtt aš skrifa undir nafni til aš eigna žér ritsmķšarnar en ekki sigla undir fölsku flaggi sem einhver annar. Žannig aš žeir sem skrifa undir dulnefni eins og Huginn, Muninn og Óšinn ķ Višskiptablašinu eru sjįlfir löngu fallnir į grunnskóla ķslensku hvaš žį heldur ķ Pķsa könnun. Žannig aš grunnskólakrakkar mundu hlęja aš žessum skrifum ķ Višskiptablašinu og nota sem skólabókardęmi um hvernig žaš į ekki aš gera ritunar verkefni eša blašagreinar.

Margrét (IP-tala skrįš) 17.12.2016 kl. 01:28

7 Smįmynd: Žorsteinn Siglaugsson

15 milljónir įtti augljóslega aš standa žarna. Ķ greininni er talaš um 5000 kennara, ekki 4000. Žaš gerir 75 milljarša, ekki 56.

En hverjar eru eiginlega blekkingarnar? Žér hefur ekki tekist aš nefna eitt einasta dęmi um žęr.

Žorsteinn Siglaugsson, 19.12.2016 kl. 23:33

8 Smįmynd: Tryggvi Thayer

Nś ertu bara kominn śt ķ hįrtoganir. Talan um 5.000 į viš 2015 en 56 miljaršarnir 2012. "Óšinn" segir okkur ekki nįkvęmlega hvaša tölur hann notar ķ töfluśtreikninga sķna, hvort žaš eru stöšugildi, fjöldi einstakra kennara eša hvaš. En tökum įriš 2015 beint upp śr tölum Hagstofu og meš tölum "Óšins":

Śtgjöld til menntamįla į barna- og unglingastigi: kr. 72.065 milljónir

Śtgjöld pr/kennara skv. "Óšni": kr. 15,502 milljónir

72.065/15,502 = 4.649

Žetta er ansi nįlęgt fjölda kennara sem hann gefur upp annarsstašar ķ greininni (4.876). Hvort hśn stemmir nįkvęmlega eša ekki skiptir ekki öllu mįli. Ljóst er aš taflan gefur til kynna aš allt fjįrmagn ķ menntakerfinu fari til kennara. Žaš er blekking.

"Óšinn" heldur žvķ fram aš kennarar geri kröfu um kr. 600.000 ķ lįgmarkslaun. Žaš hafa žeir aldrei gert. Žetta er blekking.

"Óšinn" heldur žvķ fram aš launahękkanir til kennara fela ķ sér śtgjaldaaukningu til menntamįla. Žaš žarf ekki aš vera. Žaš er fullt af fjįrmagni ķ kerfinu og žaš vęri hęgt aš fjįrmagna launahękkanir allavega aš einhverju leyti ef ekki öllu meš tilfęrslum. Žetta er blekking.

"Óšinn" żjar aš žvķ (gengur full langt įn žess aš halda žvķ beint fram) aš PISA sżni aš kennarar séu ekki aš sinna sķnum störfum. Žaš er ekki aš sjį aš hann hafi unniš neina markvissa greiningarvinnu į PISA gögnum til aš styšja žetta. Žaš geta veriš margar įstęšur fyrir žessari žróun, žar į mešal aš PISA męli ekki žaš sem skiptir mįli eša jafnvel aš PISA er ekki įreišanlegt męlitęki. Žetta er blekking.

"Óšinn" heldur žvķ fram aš PISA nišurstöšur einstakra skóla myndi sżna hvaša skólar eru betri en ašrir. Žetta lżsir algjörum misskilningi į PISA og ašferšafręšinni sem er notuš. PISA er gert til aš meta heil kerfi en ekki einstaka skóla. PISA gögn sem eru greind nišur į einstaka skóla verša aš teljast ómarktęk vegna žess. Žetta er blekking.

"Óšinn" heldur žvķ fram aš žaš eigi "…ekki aš tryggja kennurum žęgilega innivinnu į launum sem eru langt yfir mešallaunum ķ landinu." Žetta lżsir fullkominni vanžekkingu į störfum og stöšu kennara. Žetta er blekking.

Tryggvi Thayer, 20.12.2016 kl. 09:48

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband