Innflytjendur í íslenskum skólum

Það er mjög gagnlegt að fá þessa staðfestingu á skólamálum inflytjenda á Íslandi. Á stundum hefur komið upp umræða um þessi mál sem hefur allt of oft mótast af getgátum og "tilfinningu" manna fyrir þessum hlutum. Þessi gögn sem Hagstofa hefur nú birt taka af allan skarann alla vega hvað varðar stöðu innflytjenda á framhaldsskólastiginu.

Mér lék hins vegar forvitni að vita hvernig staðan væri á háskólastiginu. Ástæðan fyrir því er að einn doktorsnemi við Háskólann í Minnesota ræddi nýlega við mig um áhuga hans á að rannsaka stöðu innflytjenda (og þá sérstaklega þeim sem tilheyra menningarlegum minnihlutahópum í íslensku samfélagi) í háskólum á Íslandi. Mér finnst þetta áhugavert rannsóknarefni en mín fyrstu viðbrögð voru að það væri illframkvæmanleg rannsókn þar sem þýðið (þ.e.a.s. heildarfjöldi innflytjenda í háskólanámi á Íslandi) væri svo lítið að úrtak (þ.e.a.s. marktækt hlutfall af þýðinu) myndi ekki vera nægjanlegt fyrir rannsókn sem uppfyllir kröfur um doktorsverkefni. Viðbrögð mín byggðust auðvitað á "tilfinningu" minni einni þar sem ég hafði ekki greiðan aðgang að marktækum gögnum.

Þegar ég las þessa frétt sá ég að nú væri tækifæri til að fá staðfestingu á þessari tilfinningu minni. Ég leitaði því í gögnum Hagstofu um innflytjendur í háskólanámi. Það kom mér á óvart að fjöldinn reyndist nokkuð hár, eða vel yfir 1.000 stúdentar í viðbótarnámi eftir framhaldsskóla, hefðbundnu háskólanámi og doktorsnámi. Hafandi unnið lengi í málum tengdum erlendum stúdentum í háskólanámi, og þá sérstaklega skiptistúdentum, sá ég strax að þessar tölur svipuðu mjög til talna yfir fjölda stúdenta sem koma til landsins til þess eins að stunda nám á háskólastigi. Ég hafði því samband við Hagstofu og fékk það staðfest að í þeim tölum sem ég fékk upp á vef þeirra er ekki gerður greinarmunur á stúdentum sem hafa komið til landsins til þess eins að stunda nám og þeim sem myndu raunverulega teljast "innflytjendur". Mér var þá bent á gögn á vef OECD þar sem erlendir stúdentar eru skiptir eftir því hvar þeir hafa lögheimili, ríkisfang og hvar þeir luku prófi sem veitir rétt til háskólanáms (e.o. stúdentspróf). Þær tölur staðfesta að langstærsti hluti stúdenta af erlendum uppruna sem eru í háskólanámi á Íslandi hafa flust til landsins í þeim tilgangi einum að stunda háskólanám. Af þeim litla fjölda sem eftir situr má gera ráð fyrir að aðeins lítið brot sé af uppruna sem getur talist til menningarlegs minnihluta meðal íslensks mannfjölda.

Niðurstaðan er því sú að þau gögn sem við höfum nú staðfesta að eftir því sem hærri skólastig eru skoðuð fer þátttaka innflytjenda (sem tilheyra menningarlegum minnihlutahópum) sem hlutfall af heildarfjölda námsmanna minnkandi. Stóra spurningin er hvað veldur þessu og sérstaklega hvort það sé eitthvað í skólakerfinu, skólamenningunni, og/eða samfélaginu sem fælir innflytjendur frá námi? Þetta þarf að rannsaka. En eins og ég sagði við doktorsnemann hér við Háskólann í Minnesota er sennilega ekki rétti tíminn til að skoða háskólastigið. Þróunin virðist eiga sér stað á fyrri skólastigum - sérstaklega á síðari stigum grunnskóla og fyrstu árum framhaldsskóla.

Færri innflytjendur í framhaldsnám