Vendikennsla - nám sniðið að þörfum nemenda

Á mánudaginn, 22. apríl, var haldin ráðstefna um vendikennslu (e. flipped classroom) á Keilissvæðinu á Miðnesheiði (áður vallarsvæði Bandaríkjahers). Ég og ca. 499 aðrir áhugamenn um skóla- og menntamál mættum á svæðið og héldum til Andrews Theater (gamla bíóið). Þar hlýddum við á vendikennslugúrúinn Jonathan Bergmann og aðra segja frá reynslu sinni af þessari nýjung í skólastarfi sem hefur vakið mikla og verðskuldaða athygli. Að loknum ræðuhöldum fóru þátttakendur í vinnustofur þar sem skipt var upp eftir skólastigum. Ég fór í vinnustofuna um vendikennslu á háskólastigi. Ég hafði hugsað mér að flakka á milli vinnustofa til að sjá hvað fólk er að hugsa í tengslum við önnur skólastig. Hins vegar fór það svo að umræðurnar voru svo áhugaverðar að ég ílengdist með háskólafólkinu. Þegar ég loksins ætlaði að kíkja á aðrar vinnustofur var eiginlega allt búið. Það er almennt mat allra sem ég hef talað við að fyrirlestrarnir og vinnustofurnar voru mjög gagnlegar og margir eru áhugasamir að stiga skrefið og venda sinni kennslu.

 

Hvað er vendikennsla?

Vendikennsla snýst fyrst og fremst um að finna leiðir til að nýta betur tímann sem kennari hefur með nemendum til að auka skilning þeirra og þekkingu á viðfangsefninu með áhugaverðum verkefnum. Upplýsingatæknin á stóran þátt í að venda kennslu vegna þess að nútímatæknin gerir okkur kleift að miðla upplýsingum á svo marga vegu. Í stuttu máli virkar þetta þannig að kennari nýtur tæknina til að forðast að sóa dýrmætum tíma með nemendum í einstefnumiðlun þar sem kennari talar yfir nemendur hvort sem þeir eru að fylgjast með eða ekki. Í staðinn getur kennari tekið upp fyrirlestra eða annars konar innlögn, sett á netið og nemendur fara yfir á sínum eigin hraða utan skóla og mæta í tíma vel upplýst og tilbúinn að vinna.

 

Í reynd er það töluvert flókið mál að venda kennslu. Það þarf að huga að mörgu, s.s. tæknimálum, kennslufræðilegum forsendum, ólíkum vinnubrögðum nemenda o.s.frv. og breytingarnar verða því ekki á einum degi, einum mánuði eða jafnvel einni önn. En eins og Bergmann sagði á ráðstefnunni er mikilvægast að taka ákvörðunina og stíga fyrstu skrefin. Síðan má laga og bæta í framhaldinu.

 

Af ráðstefnunni

Það var tvennt sem ég var svolítið ósáttur við á ráðstefnunni. Fyrst var að Bergmann skyldi halda fram að vendikennsla væri viðsnúningur frá því námsskipulagi sem er reitt fram úr "fílabeinsturninum"… Ég geri ráð fyrir að Bergmann sé að vísa til fræðasamfélags með vísun í "fílabeinsturninn" e.o. oftast er og skil hann þannig að vendikennsla er lausn á einhverju vandamáli sem má rekja til fræðasamfélagsins. Rauninn er að þær aðferðir sem Bergmann lýsti og eiga að henta fyrir vendikennslu eru nákvæmlega þær sömu og fræðasamfélagið hefur agenterað fyrir í meira en öld, eða allt frá tímum Deweys. Sérstaklega má nefna einstaklingsmiðað nám, lausnamiðað nám, reynslumiðað nám, samvinnunám o.m.fl. Það er því hæpið að kenna fræðasamfélagi um hugmyndaleysi um nýjar aðferðir í námi. Vandamálið sem vendikennsla á að leysa er annars eðlis og á sér upptök annarsstaðar í samfélaginu. Ég er með ýmsar hugmyndir um hvað það er í raun en ætla ekki að fara náið út í það hér - það er efni í aðra grein (og sennilega töluvert lengri).

 

Hitt sem ég var ósáttur við var skipulag ráðstefnunnar. Við vorum mætt -ca. 500 manns- til að fræðast um það hvers vegna fyrirlestrarformið hentar ekki í kennslu í dag og hvernig megi gera öðruvísi. Fyrstu þrjár klukkustundirnar fengum við að sitja í hálfmyrkvuðum sal (það var ekki hægt að glósa nema að vera með upplýsta spjaldtölvu) meðan talað var til okkar (ekki "við okkur") um vendikennslu. Ég fékk á tilfinninguna að Bergmann væri að fá útrás fyrir mikilli fyrirlestrarþörf sem hann hefur ekki fengið að svala í eigin kennslu undanfarin ár (hann viðurkenndi seinna að honum finnst gaman að halda fyrirlestra þannig að þetta var kannski rétt ályktað hjá mér). Þegar mér varð ljóst eftir fyrstu tvær klukkustundirnar að þetta væri langt frá því að vera búið varð ég að taka mér pásu og yfirgaf salinn um stund og lék mér í símanum mínum meðan ég drakk kaffi. Þrátt fyrir þessa pásu mína var eirðarleysið enn svo mikið þegar ég settist aftur í salinn að ég óttast að margt af því sem sagt var í lokin hafi farið inn um eitt eyra og út um hitt. Samt náði Bergmann að sannfæra mig um að svona lagað á ekki heima í kennslustofu (þurfti ekki mikið - ég er af fyrrnefnda fræðasamfélagi) en ég held að hann þurfi að hlusta aðeins betur á eigin boðskap.

 

Í heildina var þetta mjög áhugaverður dagur. Það var sérsktalega gaman að heyra frá dóttur Bergmanns sem sagði frá eigin reynslu sem nemandi í námskeiðum sem búið er að venda. Stundum hef ég heyrt -bæði á þessari ráðstefnu og annarsstaðar- að einstakir kennarar þurfa að taka málin í sínar hendur og taka ákvörðun um að venda sinni kennslu. Ég hef líka heyrt um og rætt við kennara sem hafa gert það og þurft að reka sig á og leysa vandamál þegar þau koma upp. En það var mjög fróðlegt að heyra frá kennurum Keilis sem hafa þegar vendað sínum kúrsum í vinnustofunni síðar um daginn. Mér þótti augljóst að þar skipti miklu máli að stór hópur kennara vendi sínum námskeiðum á sama tíma og njóta þeir mikils stuðnings samstarfsfólks síns. Ég vona að það skapist hér samfélag kennara þar sem þeir geta hjálpast að við að venda sinni kennslu og held að slíkt myndi skipta sköpum fyrir þá sem vilja fara þessa leið.