Finnar gott fordæmi en engar skyndilausnir

Athyglisvert framtak og athyglisverður hópur sem er nefndur þarna. Mér þykir þetta sýna að þeir ætla að skoða þetta svolítið heildrænt en ekki bara hagfræðilegu hliðina, sem var það sem mér datt í hug fyrst þegar ég sá yfirskriftina. Það er nefnilega það áhugaverðasta við Finnana hvernig þeir hafa tekið mjög heildrænt á sínum málum eftir erfiðleikana á tíunda áratugnum (ég er einmitt að rannsaka þetta í dr. náminu mínu).

Í raun má segja að Finnarnir hafi notað tækifærið til að endurskilgreina og endurskipuleggja sitt samfélag og má segja að menntamálin hafi verið lykilatriði í þeim aðgerðum. Á þessum tíma ákváðu Finnar að leggja mikla áherslu á símenntun og nýsköpun í samfélaginu öllu og voru einstakar aðgerðir ákveðnar í samræmi við þessar áherslur - einfaldlega spurt, ef við ætlum að verða öflugt nýsköpunarsamfélag (eða þekkingarhagkerfi eða hvað svo sem á að kalla það), hvað þarf að gera? Þeir fóru beint í að stórefla menntun fyrir alla, jafnt starfandi fólk sem og nemendur á ýmsum skólastigum, efldu kennaramenntun, bæði fyrir nýja og starfandi kennara, lögðu mikla áherslu á upplýsingatækni og svo nýsköpun (rannsóknir, einkaleyfi, markaðssetning, o.s.frv.). Með þessu tókst þeim að snúa efnahagsþróuninni við á örfáum árum.

Þar sem ég er "menntamaður" beini ég helst athyglinni að því sem Finnar hafa gert í þeim málum. Þar er margt sem við getum lært af. Eitt helsta atriðið hjá þeim er að símenntun ("menntun frá vöggu til grafar") er meginmarkmið allrar menntastefnu. Nám (allt nám - skyldunám, háskólanám, endurmenntun o.s.frv.) miðar að því fyrst og fremst að kenna einstaklingum að læra og meta sinn lærdóm. Markmiðið er að Finnar geti notað allar þær upplýsingar sem þeir hafa aðgang að (með upplýsingatækni t.d.) til að byggja upp sína þekkingu og nota hana til að gera nýja hluti. En Finnar hafa líka sýnt að þetta er ekki einfalt. Það er ansi margt sem þarf að huga að. En með áræðni og að ganga skipulega til verks er ekki annað að sjá en að þeim er að takast ætlunarverk sitt.

Það sem Íslendingar þurfa að varast ef við ætlum að fara út í það að reyna að læra af þjóðum eins og Finnum, er að halda ekki að við getum einfaldlega líkt eftir einstökum aðgerðum Finna. Við þurfum að fara sömu leið og þeir - byrja á upphafinu. Við þurfum að skilgreina hvað það er sem við ætlum að stefna að, hvers konar samfélag við viljum sjá í framtíðinni, og fara skipulega yfir málin og ákveða okkar eigin leiðir. Við getum lært margt af "Finnsku leiðinnni" en við skulum ekki halda að hún bjóði upp á neinar skyndilausnir.

Ræða finnsku leiðina