Af hverju bloggar fólk og hverjum kemur það við?

Ég lenti í því um daginn að athugasemd sem ég setti inn á blogg var eydd. Þetta kom mér mjög á óvart vegna þess að athugasemdin mín var, að mér fannst, málefnaleg, benti á ýmsar mótsagnir í máli bloggarans, og bloggfærslan þess eðlis að hún bauð upp á málefnalega umræðu - áleitnar spurningar o.þ.h. Ég komst fljótlega að því að það var ekki nóg með að blogghöfundurinn hafði eytt athugasemdinni minni heldur var líka búið að útiloka mig frá allri umræðu á þessu bloggi. Ég verð að viðurkenna að mér fannst þetta svolítið óréttlátt og það eiginlega fauk svolítið í mig og ég var ekki alveg tilbúinn að sætta mig við þessa meðferð. Þannig að ég sendi aftur inn athugasemd, ekki innskráður á mínu notandanafni (ég gaf þó alltaf upp rétt tölvupóstfang og vefsíðu þannig að það fór ekki milli mála að það var ég sem sendi inn þessi skilaboð), og spurði hvað hafði orðið um fyrri athugasemdina. Mér var þá tjáð að ég hafði verið bannfærður vegna þess að ég hafði sakað blogghöfund um eitt og annað, sem ég kannast ekki við. Þessi seinni athugasemd fékk að vera inni en IP tala tölvu minnar sett á bannlista. Nú var ég verulega gáttaður og kominn upp svolítill púki í mér. Þar sem ég er ekki IP tala fór ég bara inn á annarri IP tölu og hélt umræðunni áfram - mjög málefnalegt og allt það. Sumt fékk að haldast inni og annað ekki og að lokum sagðist höfundurinn ekki hafa tíma til að standa í þessu og ritskoðar nú allar athugasemdir sem sendar eru inn á bloggið hans.

Eftir þetta hef ég verið að hugsa um hvers vegna fólk bloggar. Auðvitað geri ég mér grein fyrir því að fólk hefur ýmsar ástæður og stundum hentar ekki að leyfa hverjum sem er að skrá inn athugasemdir. Verandi svolítill akademíker leitaði ég beint í literatúrinn til að sjá hvort þetta hefur verið rannsakað. Það er ekki mikið en þó eitthvað (sjá t.d. Leave a Reply: An Analysis of Weblog Comments og Why We Blog). Rannsóknir sem hafa verið gerðar koma ekki verulega á óvart - sumir blogga fyrir félagsskap eða skapa umræðu um samfélagsmál eða til að auðga sína þekkingu og taka athugasemdum fagnandi meðan aðrir blogga um persónuleg mál og finnst athugasemdir jafnvel vera eins og óþægileg afskiptasemi.

Miðað við þessar greiningar er ljóst að bloggið sem ég er núna bannaður á (mér skilst að ég er ekki sá eini sem nýtur þess vafasama heiðurs) er af fyrri gerðinni - færslur eru nær allar um samfélagsleg málefni líðandi stundar sem snerta alla og settar þannig fram að þær hvetja til umræðu. Umræður eru líka oft töluverðar og nokkuð líflegar. Hvernig eigum við þá að taka þessum bannfæringum?

Þetta er eigið blogg bloggarans og honum auðvitað frjálst að gera eins og honum sýnist. En, vegna efnisvalsins og að það er boðið upp á að almenningur sendi inn athugasemdir er bloggarinn í raun að gefa í skyn að þetta sé opinn umræðu vettvangur (ekki í neinum lagalegum skilningi samt). Þar af leiðandi, þegar hann eyðir athugasemdum bara út af því að þær samræmast ekki hans skoðunum er hann að gefa í skyn að það er engin teljanleg andstaða við hans málstað. Það má þó nefna að sumir hafa tekið eftir því að athugasemdir eiga það til að hverfa á þessu bloggi og má lesa umræðu um það á blogginu sjálfu. Þeir sem skanna svolítið bloggið eiga því að geta áttað sig á þessu. En, þeir hafa enga leið að vita hvað var í þessum athugasemdum sem búið er að eyða eða hvers vegna þeim var eytt. Þannig að mér finnst eiginlega ekki hægt að kalla þetta annað en ritskoðun (aftur - ekki í neinum lagalegum skilningi).

Það sem mér finnst svo merkilegt við blogg er að þegar vel tekst til og líflegar umræður skapast er hægt að fá í fljótu bragði yfirsýn yfir ýmsar hliðar á málum. En þegar bloggarar velja og hafna á óskrifuðum forsendum hvað fer inn á blogg sem er annars aðgengilegt almenningi skekkist þessi mynd verulega. Rannsóknir hafa sýnt að stór hluti netnotenda á það til að leita eins skammt og mögulegt er af upplýsingum á netinu (sjá t.d. þessa rannsókn). Blogg eru ört vaxandi partur af upplýsingaflæðinu á netinu og eru oft meðal fremstu leitarniðurstaða. Eiga bloggarar að taka þetta til sín og setja sér siðferðilegar skyldur gagnvart sínum lesendum? Ég held að það væri ekki slæm hugmynd.

Ekki svo galið en er það nýtt - og hvað er maðurinn í raun að segja?

Í Þúsaldaryfirlýsingu Sameinuðu Þjóðanna segir að eitt helsta 
viðfangsefni alþjóðlegra afla í dag skuli vera að tryggja að 
hnattvæðing verði jákvætt afl fyrir alla íbúa jarðar. Hnattvæðing er 
auðvitað ekki það sama og kapítalismi en það er ekki hægt að neita því að það er kapítalísk hugsun sem stýrir hnattvæðingunni í dag. Þannig að miðað við núverandi aðstæður má segja að verkefnið sem við höfum fyrir höndum nú er að tryggja að kapítalísk hugsun taki tillit til og virði framlag, og jafnvel sækist eftir framlagi, allra þeirra sem útbreiðsla þess snertir. Þetta passar við það sem Gates kallar "skapandi kapítalisma", þó ég myndi kannski kjósa að kalla þetta eitthvað annað, t.d. "lýðræðislegan kapítalisma", eða jafnvel enn betra "undirróðurs kapítalisma" (sjá t.d. skrif Feenbergs). En þetta býður upp á alls kyns deilur um eðli kapítalismans þannig að kannski er best í bili að halda sig við hugtak Gates.

En er Gates að fara fram á einhverja nýja hugsun hér? Ég held að svo sé ekki. Þetta sem hann talar um birtist sérstaklega í orðræðum um mótun réttláts þekkingarsamfélags í samræmi við væntingar sem gerðar eru til hnattvæðingar í Þúsaldaryfirlýsingunni. Helstir í þeirri orðræðu hafa verið Bengt-Ake Lundvall og Björn Johnson, sem lýsa hnattvædda þekkingarhagkerfinu sem lærdómssamfélagi sem þrífst á frjálsu og opnu flæði upplýsinga og þekkingar og sífelldri nýsköpun (meira um þetta hér). Getur hugmynd Gates tekið á sig nokkra aðra mynd en þessa?

Til að svona lagað nái fram að ganga þurfa margir að breyta því hvernig þeir hátta sínum viðskiptum. Margir ráðandi aðilar á heimsmörkuðum virðast reyna að kæfa opið flæði þekkingar og nýsköpun til þess að viðhalda sinni stöðu. Því verður ekki neitað að Microsoft er eitt augljósasta og þekktasta dæmið um þetta. Það hefur barist hart gegn opnum stöðlum og frjálsu flæði upplýsinga í rúman áratug núna meðan önnur upplýsingatækni fyrirtæki hafa tekið slíku fagnandi, t.d. Sun (OpenOffice.org og Java), IBM (Linux o.fl.) og Apple (Darwin o.fl.). Afleiðingin fyrir Microsoft er sívaxandi tortryggni í þeirra garð og fjandsamlegt samband milli þeirra og annarra í upplýsingatækni geiranum og marga ráðamenn (t.d. Evrópusambandið).

Það er því gaman að heyra Gates setja þetta svona fram. Spurningin er svo hvort þessar yfirlýsingar hans séu vísbendingar um breytingar hjá Microsoft. Ef svo er væri það eflaust gott fordæmi fyrir ýmsa sem haga sér á svipaðan hátt. En því miður er fátt sem gefur ástæðu til að vera sérstaklega bjartsýnn (sbr. OOXML "staðal" Microsofts).

„Skapandi kapítalismi“ til hjálpar fátækum

Áhugaverð bók frá Stewart Mader um wiki og þekkingarþróun/menntun

Fyrir síðustu jól kom út áhugaverð bók um notkun Wiki-kerfa sem þekkingarþróunartæki á vinnustöðum sem ber titilinn Wikipatterns. Bókina skrifaði Stewart Mader, sem þykir mikið gúrú í wiki-málum. Hann hefur áður gefið út raf-bókina Using Wiki in Education, mjög áhugavert safn greina. Bókin er fáanleg á netinu á www.wikiineducation.com og eru nokkrir kaflar aðgengilegir ókeypis á vefnum.

Ég hef ekki lesið þessa nýja bók en miðað við fyrri skrif Maders er sennilega óhætt að mæla með henni bæði fyrir "bissness" fólk og fólk í hvers kyns menntastarfi. Hún hefur víða fengið mjög lofsamlega umfjöllun fyrir það hvað hún þykir praktísk en hér er ekki á ferðinni tæknileg umfjöllun um uppsetningu og rekstur wiki-kerfa, heldur er fjallað um leiðir til að innleiða slík kerfi þannig að þau nýtast sem best. Miðað við það sem ég hef lesið á þetta vel við skólasamhengi eins og vinnustaði. Þess má geta að enginn annar en Ward Cunningham, faðir wiki-kerfanna, ritar inngang.

Bókin er að miklu leyti unnin upp úr efni sem Mader hefur skráð á bloggið sitt undanfarin ár á www.ikiw.org. Vefsíða hans um bókina er svo á www.ikiw.org/wikipatterns og má lesa fyrsta kafla bókarinnar þar og sjá efnisyfirlit og atriðaskrá.

Þróun eða viðskipti?

Eflaust er "hugmyndafræðilegi ágreiningurinn" sem nú er verið að vísa í sá að það hefur skiljanlega farið í taugarnar á OLPC að Intel hefur haldið áfram að markaðsetja sínar Classmate tölvur í beinu samkeppni við OLPC þrátt fyrir "samstarfið". En það er margt annað sem greinir á milli nálgun þessara aðila í sínum afskiptum af tölvuvæðingu menntunar í þróunarlöndum. T.d. vill OLPC setja tölvur í hendurnar á krökkum og trúir því að með þessu fá þau tækifæri til að uppgötva tæknina, hafa áhrif á hana og smita foreldra, kennara og aðra fullorðna (gæti verið eitthvað til í þessu). Intel beinir hins vegar athyglinni að kennurum og hefur byggt upp kennaraþjálfunarprógramm í tengslum við markaðsetningu sína á Classmate tölvunni.

Svo er hitt að með Windows stýrðum Classmate vélum sínum virðist nálgun Intel byggjast á kennslu á ákveðinn hugbúnað sem er víða notaður í þróuðum löndum. OLPC vill hins vegar gefa krökkum tækifæri til að læra um tölvur, ekki bara að læra á MS Word t.d., og notar því opinn hugbúnað sem krakkarnir geta sjálfir breytt og lagað að sínum þörfum ef þeir vilja. Allur hugbúnaður sem fylgir OLPC XO vélinni miðar að því að hvetja börn til að kynna sér ekki bara notkun tölvunnar heldur líka forritun og gerð efnis til að dreifa á netinu o.þ.h. Mér líst betur á OLPC nálgunina enda er ekkert sem segir að sá hugbúnaður sem er útbreiddastur í þróuðum löndum í dag verði það í framtíðinni eða að það sé besti kosturinn fyrir þróunarlönd. Mér finnst það undarlegt að þegar verið er að reyna að ná til jafn fjölmenns hóps nýrra tölvunotenda eins og eru í þróunarlöndum, að gefa sér að þessir nýju notendur skulu ekki hafa neitt um málið að segja - bara að þegja og þiggja.

En, eins og ég segi, ég held að ágreiningurinn nú snúist ekki um þetta. Þessi vinaslit vekja enn einu sinni upp spurningar um áform fyrirtækja eins og Intel (þetta á við um töluvert fleiri, t.d. OR) í þróunarlöndum. Er markmiðið að bæta aðstöðu fólks í þróunarlöndum eða snýst þetta bara um að búa til nýjan kúnnahóp? Er rétt að segja að Intel hafi nokkurn tíma verið þátttakandi í "þróunarverkefni" (einn þeirra manna lét jú einu sinni hafa eftir sér að Classmates verkefnið væri "viðskipti en ekki þróunarverkefni" - sama orðalag og OR notaði)? Ég á enn erfitt með að skilja hvernig er hægt að halda því fram að verkefni þessara aðila, sem koma óhjákvæmilega til með að hafa gífurlegar breytingar í för með sér fyrir þróunarlönd, eru ekki þróunarverkefni.

Intel hættir við þróunarverkefni

$100 ferðatölvan - barnaleikur einn

BBC News er með frábæra grein um fyrstu viðbrögð barns við $100 ferðatölvuna. Í rauninni kemur þetta ekki mjög á óvart. Stundum verðum við að treysta börnunum - þau eru snillingar að finna út úr svona hlutum og koma okkur m.a.s. oft á óvart.

Wikipedia: tækifæri í kennslustarfi

Ég hef bloggað áður um möguleika Wikipedia í skólastarfi (N.B. er ekki að tala um wiki kerfi almennt, sem Salvör hefur mikið agenterað fyrir, heldur Wikipedia sérstaklega). Nú hef ég rekist á aðra áhugaverða grein um þetta sama.

Ég trúi því innilega að Wikipedia geti verið mjög öflugt tæki í námi ef við tökum bara smá tíma til að læra á það í staðinn fyrir að banna það.

Google með keppni fyrir ungt fólk til að kynna opinn hugbúnað

Google tilkynnti nýlega um keppni sem þeir kalla "Google highly open participation contest". Markmiðið með keppninni er að kynna fyrir ungu fólki opinn hugbúnað ("open source"). Þátttaka er opinn öllu námsfólki sem er orðið 13 ára og eldri og ekki byrjað í háskóla. Keppninni lýkur 22. janúar 2008.

Google hefur gengið í samstarf við fjölmörg opin hugbúnaðarverkefni, t.d. Apache, Drupal, Gnome, Moodle o.fl., allt vel þekkt forrit. Keppendur geta valið um útistandandi verkefni eftir listum sem eru að finna á vefsíðu keppninnar. Verkefnin eru ekki öll forritunarverkefni og ætti því að vera hægt fyrir alla að finna eitthvað við sitt hæfi.

Þetta er mjög áhugaverð leið til að kynna fyrir ungu fólki mikilvæga þætti í upplýsingavæðingu samfélagsins - hugbúnaðargerð, "open source", samstarf, allt sem tengist hugbúnaðargerð (það er ekki allt forritun!), o.s.frv.

Möguleikar tölvutækninnar í framtíðinni

Í síðustu færslu sagði ég frá því að Lögmál Moores geti hindrað þróun tölvutækninnar. En hvernig sem það er virðist samt margt áhugavert vera í gangi. BBC News (ótrúlegt hvað þeir eru oft með góðar greinar um tölvur og tækni!) er með grein um framtíð tölvutækninnar. Þar segir frá 6 mismunandi tegundum af tölvutækni sem verið er að rannsaka og/eða þróa í dag.

1. Skammtatölvur - Byggja á lögmálum skammtafræðinnar. Athyglisverðast við þessar er að þær eru ekki bundnar við hefðbundna tvígildisrökfræði sem tölvur nota í dag. Gildi í tölvum í dag er annaðhvort 0 eða 1 (bits) - ekkert þar á milli. Í skammtatölvum getur þetta gildi verið 0, 1 eða bæði í einu (qubits). Það eru engar tölvur til í dag sem byggja sannanlega á skammtafræði (Kanadískt fyrirtæki D-Wave hefur haldið því fram að þeir væru komnir með skammtatölvu en ekki hefur verið hægt að staðfesta það).

2. Ljóstölvur - Þetta eru tölvur sem nota ljósleiðara í rásir frekar en rafboð sem eru notuð í dag. Þessi aðferð notar töluvert minni orku en nútíma tölvur. Tæknin er enn of dýr til að vera raunhæf.

3. Snúningstölvur - Gáttir nota snúning einda til að varðveita gildi frekar en rafboð um gildi 0 eða 1. Eindir geta snúist upp eða niður. Snúningur þessi getur verið látinn samsvara gildunum sem notuð eru í dag, 0 eða 1. Aðferðin er mun orkuvænni en nútíma aðferðir. Hægt væri að láta tölvurnar vinna mun hraðar en nútíma tölvur (ein helsta hindrun við nútíma tölvur er hvað þær þurfa mikla orku og þ.a.l. framleiða mikinn hita). Ýmsir hafa sýnt tækni sem byggir á snúningi einda og þykir þessi tækni geta orðið næsta stóra þróunarstökk í framleiðslu tölva.

4. Efnafræðilegar tölvur - Nota efnahvörf í stað rafrása. Helsti kosturinn við þessa tækni er að tölvur geta haft sveigjanlega lögun og að jafnvel verði hægt að skipta einni tölvu í tvennt þannig að til verði tvær fullvirkar tölvur. Reyndu bara að saga nútíma ferðatölvuna þína í tvennt og sjáðu hvað gerist...

5. Genatölvur - Þetta er svakalega áhugavert. Þetta eru tölvur sem nota gen í stað kísilflaga og rafrása. Þær þykja ekki líklegar til að koma í staðinn fyrir nútíma tölvur, en þær bjóða upp á mjög skemmtilega möguleika sem sérhæfðar örtölvur. Tölvurnar geta orðið agnarsmáar þannig að hægt væri að koma fyrir triljón eintök í einum míkrólítra af vökva. Til að sýna möguleika slíkra tölva sýndu vísindamenn eina slíka sem hægt var að senda inn í mannslíkama þar sem hún gat greint krabbamein og losað sérhæfð lyf við því.

6. Plasttölvur - Nútíma tölvur nota kísilflögur og ansi mikið af þeim. Gallinn við þetta er að kísilflögur eru dýrar og framleiðsla sem notar þær krefst mikillar nákvæmni (sumir vilja meina að helsti sparnaður sem felst í smækkun örgjörva er að rándýru kísilflögurnar nýtast betur - þróun og framleiðsla smærri rása er í raun dýrari). Plasttölvur eru margfalt ódýrari og auðveldari í framleiðslu - hægt er einfaldlega að prenta þær. En plasttölvur eru mun hægvirkari en kísiltölvur og því er búist við að þær nýtast bara í afmörkuð sérhæfð tilfelli.

Kostir og gallar Lögmáls Moores

BBC News vefurinn birti um daginn tvær athyglisverðar greinar um þróun örgjörva. Sú fyrsta er um nýja örgjörva framleiðslu Intel sem byggir á 45nm smára. Búist var við að þessir nýju örgjörvar myndu koma á markað á næsta ári en Intel virðist ætla að vera á undan áætlun og á undan samkeppnisaðilum.

Svo er líka viðtal við Gordon Moore, maðurinn sem setti fram Lögmál Moores fyrir rúmlega 40 árum. Lögmálið hefur verið uppfært nokkrum sinnum síðan það var fyrst sett fram, en það segir (núna) að fjöldi smára sem hægt verður að setja á kísilflögu muni tvöfaldast á hverjum 2 árum. Lögmálið hefur nokkurn veginn staðist og lítur út fyrir að ætla að standa næstu árin.

Lögmálið er nokkuð umdeilt. Núorðið virðist lögmálið ekki vera lýsing á þróun heldur krafa um þróun, þ.e.a.s. að ef örgjörvaframleiðendur fylgja ekki spá Moores eru þeir ekki samkeppnishæfir. Sumir vilja meina að það setji mikla pressu á örgjörvaframleiðendur sem kemur svo niður á neytendur sem þurfa að uppfæra tölvur sínar óþarflega oft þar sem hugbúnaðarframleiðendur miða sína framleiðslu við öflugustu örgjörva hverju sinni. Þar af leiðandi er 3ja ára gömul tölva of hægvirk til að keyra nýjasta hugbúnað.

Athyglisverðari gagnrýni er að lögmál Moores setur svo mikla pressu á örgjörvaframleiðendur til að fylgja ákveðinni þróunarbraut að þeir geta ekki varið tíma né fjármagni til að þróa nýja tækni. Ég er búinn að gera dauðaleit á netinu að greininni þar sem ég las þetta en ekkert gengið. Ef einhver finnur þetta látið mig vita.

Almenn sala á OLPC ferðatölvunni hefst í N-Ameríku á morgun

Á morgun mun almenningur geta pantað OLPC ferðatölvurnar sem Margmiðlunarsetur MIT hefur þróað, en bara í Norður Ameríku. Almenningur mun þá geta keypt tvær OLPC tölvur, eina sem verður gefin skólabarni í þróunarlandi og eina sem verður send á heimili viðkomandi. Verðið er USD 399 (ISK 24.000). Tilboðið mun standa í mjög stuttan tíma. Væri ég í N-Ameríku núna myndi ég ekki hika við að panta.